ژئوسنتتیک چیست؟
2021-12-29ژئوگرید چیست؟
2021-12-29ژئوتکستایل یا موکت استخر چیست ؟
ژئوتکستایل یا به زبان لاتین Geotextile به معنای لغوی پارچه محافظ زمین در واقع منسوجاتی از جنس پلیمرهای از پلیپروپیلن (P.P) یا پلیاستر (PES/PET) هستند که به صورتهای ژئوتکستایل بافته (Woven) و ژئوتکستایل نبافته (Non woven) تولید میشوند. ژئوتکستایل نفوذپذیر است و در هنگام استفاده همراه با خاک، توانایی جداسازی، فیلتراسیون، تقویت، حفاظت و پایدار سازی را دارند.
ساختار متخلخل باعث وجود خواص مطلوبی نظیر موئینگی و جذاب آب، آبگذری، تحمل فشار و ضربات، جذب قیر و از همه مهمتر امکان عبور انتخابی یعنی عبور دادن سیالات در حالی که ذرات خاک اجازه عبور ندارند.
ژئوتکستایل ها بر اساس روش تولید به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند که شامل :
ژئوتکستایل بافته (نمد ژئوتکستایل) (Woven)
این منسوجات با ماشین های بافندگی تولید می شوند و تار و پود مشخصی دارند. به همین دلیل تحمل بالایی دارند و مناسب جهت مسلح سازی خاک می باشند.پارچه ژئوتکستایل بافته شده از بافتن نوارهای پلی پروپیلن به یکدیگر و به وسیله دستگاه نساجی صنعتی ساخته می شود. استفاده از یک الگوی متقاطع در تولید این نوع از ژئوتکستایل ها باعث استحکام فوق العاده این پارچه شده است.
استحکام و کیفیت سخت افزار ژئوتکستایل بافته شده، موجب افزایش مقاومت کششی ژئوتکستایل بافته شده می شود و در نتیجه آن را برای استفاده در زیر پاسیوها، مسیرها، مکان های پارکینگ و سایر برنامه های کاربردی که به یک غشا با مقاومت بالا؛ اما مقرون به صرفه نیاز دارند، مناسب می کند.
روش تولید این نوع از ژئوتکستایلها ، رد شدن الیاف از میان یکدیگر و تشکیل فیبر می باشد . این ژئوتکستایل ها از الیاف تک رشته ای یا چند رشته ای یا فیلم های بریده ساخته می شوند. تولید نظیر بافت و اتصالات بخیه ای برای تولید محصولات ویژه ای استفاده می شند. جنس اکثر ژئوتکستایل های موجود از پلی استر یا پلی پروپیلن می با شد . مواد پلی پروپیلنی مقاوم و بادوام بوده و از آب سبکتر ( با چگالی 9٪ ) می باشد ولي پلی استر از لحا ظ وزنی سنگین تر از آب بوده و از ویژگی خزشی و مقاومتی بالایی برخوردار بوده و با اغلب خاک ها سازگار می باشد.
ژئوتکستایل نبافته (nonwoven)
پارچه های ژئوتکستایل های نبافته از الیاف پلی پروپیلن تولید شده اند که با سوزن های مخصوصی سوراخ می شوند و یک شبکه با ابعاد پایدار را تشکیل می دهند که کاربرد های گسترده ای در مهندسی محیط زیست و پروژه های عمرانی دارند.
ژئوتکستایل نبافته پارچه ای نمدی مانند است که به وسیله پیوند حرارتی پلی پروپیلن یا مخلوطی از الیاف پلی پروپیلن و پلی استر ساخته می شود و سپس با استفاده از سوراخکاری سوزن، تقویم بندی و سایر روش ها به تولید می رسد. برش این نوع پارچه ژئوتکستایل راحت تر بوده و سرعت نفوذ پذیری آن در آب زیاد است و با گذشت زمان مقاومت آن در برابر مایعات افزایش نمی یابد و این در حالی است که پارچه بافته شده در هنگام استفاده در زیر زمین با گذشت زمان از بین می رود. بنابراین با توجه به چنین ویژگی هایی می توان گفت که ژئوتکستایل نبافته برای استفاده در زیر مسیرهای عبور جاده ای و در سیستم های تخلیه خشکی و طوفانی؛ یعنی مکان هایی که به تثبیت و فیلتراسیون طولانی مدت زمین نیاز داریم، بسیار ایده آل عمل می کنند.
ژئوتکستایل های منسوج نبافته با سوزن با گرفتن تعداد زیادی الیاف کوچک الیاف و استفاده از سوزن خاردار برای در هم آمیختن الیاف ساخته می شوند. نقش ژئوتکستایل های غیر منسوج ، زهکشی زیر اساس ، مهار فرسایش و تسلیح جاده های اجرا شده روی خا ک های نرم و سست می باشد.
تفاوت ژئوتکستایل بافته و نبافته
ژئوتکستایل از نظر مواد اوليه آن ، اغلب با پلیپروپیلن و پلیاستر توليد مي شود و ژئوتکستایل پلیپروپیلن نسبت به ژئوتکستایل پلیاستر، سبکتر، مستحکم و بادوامتر است و تفاوت اساسی آن ها در نحوه عملکردشان نیست بلکه تفاوت اصلی اين دو تنها در نحوه تولید آن ها می باشد. ژئوتکستایل های بافته شده به وسیله دستگاه های بافندگی صنعتی بافته و تولید می شوند، در حالی که ژئوتکستایل های نبافته با یک روش خاص تحت عنوان روش سوزن کاری و به وسیله ی یک سری سوزان های خاردار تولید شده و ظاهری بی بافت و نمد گونه دارند.
مزایای ژئوتکستایل یا موکت استخر
این لایه ها علاوه بر مزایای اقتصادی وکاهش هزینه ها، مناسب برای محیط زیست می باشد.
- تولید و نصب سریع آن
- صرفه اقتصادی
- مقاومت و دوام بالا
- ضخامت کم لایه ها
کاربردهاي ژئوتکستایل نبافته و بافته
- جداسازی و تثبیت در راه سازی ، راه آهن و بزرگراه ها
- روکش جاده، زیرسازی جاده
- خاکریزها. بازسازی آسفالت جاده ها
- حفاظت سواحل،رودخانه ها و دریاها
- مخازن فاظلاب ها و ایزولاسیون تونلها
- تصفیه خاک در برنامه های زهکشی با حفظ ذرات خاک در حالی که امکان جریان آزاد آب را دارد.
- زهکشی
- سد سازی
- جلوگیری از حرکت خاک در اقدامات کنترل فرسایش
- فیلتر در کانالهای آبیاری و سدهای خاکی
- دیوار محافظ،پشت دیوار حائل، ستون ها
- کامپوزیت ها
- حفاظت از ژئوممبران در محل دفن زباله
- زیر سازی جاده
- زیر سازی خط آهن
- سد سازی
- کنترل فرسایش
- دیوارههای محافظ
- زهکشی زیر زمینی، پشت دیوار حائل، ستونها و سطوح عمودی
- کنترل و نگهداری ضایعات
- سیستم جمعآوری مایعات و گازها
- حفاظت ژئوممبران
- ثبات و تحکیم خطوط آهن
- سیستمهای محافظت و زهکشی زیر چمن مصنوعی
- لاینینگ و ایزولاسیون تونلها
- استحصال زمینهای باتلاقی
- مقاومسازی زمین در برابر زلزله
- فیلتر در کانالهای آبیاری
کاربرد عمومی ژئوتکستایل در امور عمرانی، ساختمانی و راه سازی
زهکشی (Drainage)
استفاده از ژئوتکستایل زهکشی باعث تخلیه مداوم مایعات با حداقل افت فشار می شود.چرا که شسته شدگی خاک در اطراف سیستم زهکشی سبب مسدود شدن این سیستم و ناپایداری های احتمالی در آن محدوده می گردد. ژئوتکستایل به دلیل ویژگی های منحصر به فردش به عنوان پرکاربردترین محصول در سیستم های زهکشی سازه های عمرانی شناخته شده است.
ژئوتکستایل های نبافته سبک وزن تا وزن متوسط مناسب کاربرد فیلتر زهکش بوده و اجازه میدهند که آب زیر زمینی از هسته های زهکشی بگذرند و در عین حال از بسته شدن و گیر کردن سیستم زهکشی با خاک مجاور جلوگیری میکند.
تقویت و مقاومسازی (Reinforcement)
ژئوتکستایل می تواند در واقع زمین را تقویت کند یا می تواند مقاوم سازی خاک را افزایش دهد. به عنوان مثال ، وقتی روی ماسه قرار می گیرد ، بار را به طور مساوی توزیع می کند تا شل شدن آن را کاهش دهد. ژئوتکستایل درحال حاظر به طور گسترده ای برای ایجاد ثبات در جاده ها از طریق جداسازی و زهکشی استفاده می شوند.
علاوه بر آن کاربرد ژئوتکستایل در مقاومسازی زمین در برابر زلزله نیز کاربرد دارد. زهکشیهای قائم، ستون یا ترانشه ای از مصالح نفوذپذیر است که برای تخلیه اضافه فشار آب منفذی خاک های ماسه ای و رسی سست اشباع احداث میگردد تا احتمال روانگرایی و خسارت وارده در اثر زلزله کاهش یابد.
فیلتراسیون (Filtration)
پارچه ژئوتکستایل اجازه می دهد تا آب در خاک حرکت کند در حالی که حرکت ذرات خاک را محدود می کند. هدف از فیلتراسیون حذف آب بدون اجازه عبور خاک یا مواد ریز دیگر است. این امر همراه با یک فیلتر پشت ژئوتکستایل انجام می شود. آب به جای فیلتر شدن در ماده دیگر، به سادگی حذف می شود
محافظت (Protection)
عملکرد ژئوتکستایل شامل محافظت در برابر سد و فرسایش خاک است. ضد نفوذ ژئوتکستایل معمولا استفاده میشه در مخزنهای آب، تونل ها و محل دفع زباله ها. تاثیر حفاظتی لایه های ژئوتکستایل می تواند تلفات ناشی از بارشهای شدید باران و آبهای سطحی را کاهش دهد.
جداسازی (separation)
عملکرد جداسازی ژئوتکستایل می تواند دو نوع ماده با خصوصیات مختلف را جدا کند، از تماس با یکدیگر جلوگیری کند. در شکل زیر، وقتی سنگدانه ها روی خاک با دانه های ریز قرار می گیرند، هر دو مکانیزم به طور همزمان در طول زمان اتفاق می افتند. یکی این است که خاک ریز لایه زیرین سعی می کند به فضای خالی سنگدانه وارد شود و در نتیجه ظرفیت و مقاومت زهکشی آن از بین می رود، و برعکس. این اتفاق معمولاً بدون استفاده از ژئوتکستایل رخ می دهد
کنترل فرسایش (Erosion control)
کاربرد لایه ژئوتکستایل در سواحل، بعنوان جداکننده در فونداسیون موج شکن و آب شکن میباشد. ژئوتکستایل به طور وسیع جهت استحکام بخشیدن به خاکریزه ها روی خاک های نرم، سیلبند و دیواره های نگهدارنده بکار میرود.
به منظور جلوگیری از تخریب بیشتر خاک، از ژئوتکستایل به عنوان پوشش خاک استفاده می شود تا از خاک به طور موقت محافظت کند و به طور موثر فرسایش را کنترل کند. ژئوتکستایل می تواند جایگزین فیلترهای دانه بندی شده پرهزینه گردد. و در مواردی از جمله کانال های زهکش، سواحل، پل ها و حفاظت از خوردگی سازه ها در اثر آب به کار می رود. بدون فیلتر ژئوتکستایل، عملکرد موج و حرکت آب خاکفرشایش خاک و تخریب می شود.
مزایای استفاده از ژئوتکستایل
- عدم وجود جدایش بین دانهها که در فیلترهای دانهای در حین ساخت
- ژئوتکستایل به سبب پلیمری بودن در خاک تجزیه نمیشود
- ساخت و نصب سریع
- صرفه اقتصادی
- مقاومت شیمیایی
- دوام بالا و طولانی
- کاهش میزان حفاری
نتیجه گیری
ژئوتکستایل لایه ای است که روی خاک گسترانیده می شود، ولی چرا ؟
ژئوتکستایل به خاطر ایفای نقشهایی متنوع کاربردهای مختلفی پیدا کرده و روز به روز کاربردهای آن بیشتر هم خواهد شد که با شناخت مزایای آن بهتر میتوان با موارد جایگزین مقایسه کرد.با هدف خاص بهبود یا مدیریت خاک و به طور کلی برای اهداف حفاظت یا کشاورزی طراحی می شوند.
ژئوتكستايل ها از نفوذ سنگ های لايه های بالايی در اثر فشار حاصل از عبور و مرور و همچنین از شسته شدن لایه های خاکی در اثر نفوذ آب های سطحی جلوگیری کرده و باعث افزایش طول عمر مفید جاده ها و راه های آهن می گردند.در عمده موارد ، ژئوتکستایل جایگزین مناسب برای مصالح ساختمانی و سنگدانه های طبیعی و یا کاهش نیاز به استفاده از آنها را فراهم می کند.